Met nog een vervelende nasmaak van een oplichterij in mijn mond vertrok ik zaterdag de 6e wederom naar Lao Cai om de artsen en patientjes te filmen bij de aftercheck in het ziekenhuis. Dit keer werd het tempo niet voortgezet in de operatiekamer maar in de gipskamer. Vele geopereerde kindjes herkende ik nog en bij hun ging zichtbaar ook een record-lampje branden toen ze mij met het een-oogige monster voor hun neus hadden staan. Omdat ik zelf nog nooit iets gebroken heb - even afkloppen- kon ik me hoogstens indenken hoe gips wordt verwijderd. Dus ik snapte heel goed dat die kids het op een brullen zetten toen de dokter hun ingekapselde lichaamsdeel benaderde met cirkelzaag en enorme knijptang. Ondanks dat de dokters uiterst professioneel omgingen met de verhoogde decibellen moesten er vaak beide ouders aan te pas komen om het kind in bedwang te houden. Kan de mobiele eenheid nog iets van leren. Gelukkig waren de meeste wonden goed aan het genezen en konden de kleintjes, nadat ze een nieuw wit jasje kregen aangemeten, weer naar huis om daar verder te herstellen. Helaas was niet iedereen in het ziekenhuis komen opdagen, wat grote gevolgen kan hebben voor het resultaat. Sommige kindjes die afgelopen operatie recht in het gips waren gezet moesten nu juist gebogen gips krijgen om het lichaamsdeel niet te laten verstijven in die houding en vice versa. Gebeurt dit niet, dan is er een groot risico dat het lichaamsdeel in die positie blijft wat de bruikbaarheid ervan ernstig aantast. Je kan je daarover gaan zitten opvreten, maar als je je bedenkt dat sommige patientjes 150 km moeten afreizen naar het ziekenhuis - wat hoofdzakelijk te wijten is aan geldgebrek voor taxi of moto- dan sta je als arts ook machteloos.
Helaas is het ook niet mogelijk om alle patientjes thuis op te zoeken, zowel wat betreft reisafstand en omstandigheden. Dat heb ik zelf kunnen ervaren toen ik na Lao Cai een paar dagen in Sapa ben gebleven om wat van de omgeving te zien en te filmen. De meeste backpackers en toeristen doen een 1-2-3 daagse trekking, maar ik had niet zo'n zin om op gezette tijden iets van de rijstvelden en het lokale leven voorgeschoteld te krijgen. Net toen ik had besloten in mn eentje op onderzoek uit te gaan, kwam ik twee dames van de Black H'Mong tribe tegen. We raakten aan de praat, ik vertelde wat ik in Vietnam aan het doen was en dat zij precies de doelgroep waren die ik wilde filmen. Ook al sprak ik de waarheid, dit verhaal was een uitstekende manier om een persoonlijke uitnodiging te versieren. De volgende ochtend om 7 uur zouden we afspreken voor de markt om vervolgens te voet naar het huis van een van hun af te dalen. Omdat ik te kennen gaf niet geinteresseerd te zijn in een trekking maar des te meer in het lokale leven dacht ik een snelle en gemakkelijke route naar de vallei te kunnen verwachten. Niet dus. Ongeveer halverwege was ik al bekaf en de talloze slippartijtjes op gladde bergoppervlakten vertelden mij dat het verstandiger was volgende keer geen slippers aan te doen. Dat maakte voor de dames overigens niets uit want die klommen als volleerde berggeiten soepeltjes omhoog en omlaag. Na 7 km zweten met peentjes waren we aangekomen in een dorpje waar we meer trekkers (moderne variant op trukkers) tegenkwamen en niet lang daarna besefte ik dat ik ook werd gedumpt in een speciaal gebouwde homestay met eigen hemelbed, keuze uit 5 verschillende soorten bier en pannenkoeken voor ontbijt. Ik had niet deze hele tocht doorstaan om vervolgens in een pannenkoekenhuis in Belgie te belanden maar na beraad bij Ly, mijn gids, werd duidelijk dat ik hier alleen zou slapen en dat we de volgende ochtend naar haar huis zouden gaan. Uiteindelijk zaten we met een fles Rioja en Jamon Iberico tussen de rijstvelden, wat te danken was aan een pas getrouwd Spaans stel dat ook naar de homestay was gebracht door hun gids.
Toen ik de volgende dag het huis van Ly zag snapte ik ook wel dat een extra logee simpelweg onmogelijk was. Van een huis kon je eigenlijk niet spreken, het was een houten dak dat ondersteund werd door vier gammele bamboeschotjes. De vloer was gewoon de klei waarop het hutje gebouwd was en de slaapkamer bestond uit een bamboevlot met musieketennet waar Ly, haar moeder en haar baby sliepen. Koken gebeurde op een open vuurtje middenin het hutje, ontzettend brandgevaarlijk natuurlijk en oorzaak van vele brandwonden en verminkingen die de artsen op de operatietafel krijgen. Bovenin lagen een paar matjes waar de twee andere zoons van Ly sliepen. Een van hen had een veel te klein hoofd naar verhouding en een 6e vinger aan de linderhand. De paarse vlekken op zijn voorhoofd gaven het vermoeden dat zijn moeder hem al eens heeft laten behandelen door de lokale medicijnvrouw. Geld voor een operatie had Ly niet maar op de vraag waarom ze dan niet naar de screening in Lao Cai was gekomen (omdat de artsen van CSVN dit gratis konden opereren) antwoordde ze dat ze Vietnamese dokters niet vertrouwde. Haar ervaring was dat de Vietnamese artsen eerst geld willen zien voordat ze je behandelen en als je dan onderzocht wordt is het nog maar de vraag of ze je de juiste behandeling voorschrijven. Omdat ik dit soort verhalen vaker heb gehoord en uit het gedrag van Vietnamese toeristen in Sapa een beetje kon opmaken hoe de verhoudingen lagen met ethnische minderheden kon ik me de sceptische houding wel voorstellen. Zeker omdat meer en meer Vietnamezen zich in Sapa vestigen om een hotel, restaurant of touroperator te beginnen wat veel inkomsten wegneemt voor de ethnische minderheden. Als je dan op de markt kijkt wat je moet betalen voor de meest prachtige handgemaakte producten, besef je ineens wat voor overlevingsstrategieen eraan te pas moeten komen om rijst op de plank te krijgen. Ik ben nu heel anders gaan kijken naar die zeurende vrouwtjes in prachtige kledij. Zij weten zich wel te redden zoals ze dat al vele eeuwen hebben gedaan maar toch heb ik bewondering voor hun veerkracht en flexibiliteit. En het ligt dan eigenlijk aan ons of we een verhaal over hun moeder die in bepaalde moeilijkheden verkeert, wat eigenlijk eerder verwarrend is dan duidelijk, willen geloven om een duit in de zak te doen. Ik weet nog steeds niet of het verhaal over haar moeder hersenspinsel is of niet, of het huis van Ly daadwerkelijk het huis van Ly is en of die jongen met de 6e vinger haar zoon is. Maar ik heb genoeg kunnen zien van de omstandigheden om te kunnen concluderen dat ze mijn bijdrage vast wel op een of andere manier kunnen gebruiken (niet dat ze miljoenen op de bank hebben staan ofzo..). Bovendien had ik mezelf nog wat geld uitgespaard door geen $300 voor mijn eigen camera te moeten betalen....Het ene bullshit verhaal is de andere niet en als je dan toch belazerd wordt, make sure you feel good about it!
